حیات بشری ازدیدگاه مشایی (امضاء محفوظ)

 

حیات بشری از دیدگاه مشایی (امضاء: محفوظ) 

"تحلیلی بر گفته های برزین در باره مشایی"

دیروز در رامسر نیوز  مصاحبه محمد حسین برزین را خواندم که در کنار مباحث تخصصی در باره صنعت گردشگری، به شخصیت  اسفندیار رحیم مشایی هم پرداخته بود.

در نگاه اول برایم جالب آمد که او (برزین) در این شرایط که هجومی گسترده علیه مشایی درجریان است، با عباراتی شگفت انگیز از وی یاد می کند.

با خود گفتم چه می شود او را که در باره مشایی اینگونه بدون ملاحظات روزمره، سخن می گوید؟!

در این آشفته بازار سخن پراکنی علیه مشایی که این روزها تقریبا به مسابقه بدگویی علیه شخصیت ها تبدیل شده است، برزین در باره مشایی چنین می گوید:

"مشایی، تراز نوینی از روشنفکری دینی را ارائه می‌دهد."

روشنفکری دینی که در سالهای پس از انقلاب اسلامی، از زبان اشخاص مختلف وابسته به گروههای سیاسی، تشریح و تبیین شده است، ذهن مخاطبان خود را در گردباد مفاهیم و مصادیق دینی و مذهبی قرار داده و گرایش مردم به اینگونه عبارات تا حدودی دچار رکود شده است.

تفکر در حوزه دین که از دیرباز در انحصار روحانیون  و مراجع دینی بود، گستره بازتری یافته و کسانی که از عناوین روحانی و نظیر آن برخوردار نیستند به این وادی وارد شده اند تا نوید جریان تازه ای را به جامعه جویای دین بدهند و به آنها بگویند که می شود دین را با تفکری نو و روشنفکرانه واکاوی کرد و با زیبایی هر چه تمام تر به مردم شناساند.

مردمی که در حوزه اعتقادات و باورهایشان همواره با پدیده هایی مانند: دین گرایی، دین ستایی، دین گریزی و دین ستیزی روبرو بوده اند.

تفکر در اسلام از جایگاه بالایی برخوردار است و متون دینی و مذهبی در اسلام همواره پیروان خود را به تفکر پیرامون عناصر تشکیل دهنده اعتقادات اسلامی دعوت می کنند و در میان پیروان اسلام متفکران بزرگی پرورش یافته اند که امروزه مسلمانان به آنها افتخار می کنند.

 ارائه روشهای نو در مسیر تفکرات اسلامی و جذب مخاطب برای نواندیشی دینی، تلاشی بود که در دهه های اخیر رواج یافته و هر صاحب قدرتی را به این وادی کشانده است.

شاید مشایی هم از این جرگه باشد و در آینده نزدیک پیشوای روشنفکری دینی شود که امروز برزین از آن سخن به میان می آورد اما دور از انتظار به نظر می رسد که مخالفان مشایی بتوانند در مقابل این موضوع صبر و حوصله را بر هر کار دیگری ترجیح دهند.

ارائه تراز نوینی از روشنفکری دینی یعنی چه؟

نقطه نشانی السمت تفکرات دینی پس از رحلت پیامبر اسلام، ائمه (ع) بودند که قرن ها سکاندار کشتی اسلام در میان امواج پر تلاطم روزگار خود بودند و سرانجام پس از غیبت امام دوازدهم (عج) مراجع دینی مسئولیت هدایت جامعه مسلمین را بر عهده گرفتند.

با وجود آنکه جوامع اسلامی هیچگاه از وجود مراجع دینی بی بهره نبودند اما همیشه در انتظار امام دوازدهم خود بسر می بردند تا با ظهور خود طومار ظالمان را درهم پیچیده و اوضاع نابسامان مردم را سامان دهد.

ظهور منجی و ساماندهنده نهایی امور مسلمین، دیگر موضوعی است که برزین در تفکرات مشایی به آن اشاره می کند:

"مشایی، نگاهش را براساس فرهنگ انتظار که عمده‌ی شاخص‌های آن نفی باورهای غلط، روشنگری، نشاط‌بخشی و امید به فردای روشن است را در افق منظر نگاه مردمان پدیدار می‌سازد."

از ابتدای پیدایش نام مشایی،مسئله ظهور امام زمان (عج) پر رنگ تر گردید و در طلیعه کلام او دعای فرج طنین انداز شد و مخاطب صحبت های او، خواسته یا ناخواسته به این موضوع متمرکز می شد و بی درنگ فضای ذهنی خود را با تفکر پیرامون ظهور منجی، پر می کرد.

این موضوع هر مقدار پر رنگ تر می شد شایعات هم دامنه وسیعتری به خود می گرفت، تا جایی که برای او و اطرافیانش داستانها ساختند که به گفته خود او، شگفت انگیز جلوه می نمود.

عدم تعادل بین جمعیت حامیان و مخالفان مشایی باعث شد تا برخی افراد برای موضعگیری در مقابل او، از روش ملوانان استفاده کنند و بادبانهای کشتی وجود خود را بر اساس شدت وزش بادهای مخالف و موافق، به بالا و پایین بکشند. 

یکی از سایت ها در مورد مطلب برزین از واژه تملق استفاده کرد.

چنین به نظر می آید که اگر جریان حمله علیه عقاید یک فرد شدت بیشتری داشته باشد، کسی حق جانبداری از او را ندارد و طبیعی است که همه باید علیه او موضعگیری کنند و برزین نیز نباید خود را از این امر مستثنی بداند.

باید برزین و برزین ها که سالها مشایی را می شناسند و با خلق و خوی او آشنایی کامل دارند به اعتقادات و باورهای خود نسبت به اسفندیار که متکی بر مستندات عینی آنها است شک کنند و خود را به جریان مخالف بسپارند و اگر چنین نکنند چه بسا حملات شدیدتر از قبل، آنها را نشانه خواهد گرفت  و در این حمله، اگر کسی آسیب دید باید گفت:

خود کرده را تدبیر چیست!

هر که خربزه می خورد پای لرزش هم می نشیند!

می خواستند از اسفندیار حمایت نکنند تا گزندی به آنها نرسد!

در این حالت باید پرسید که:

آیا همه ما این قاعده را قبول داریم که مظلوم محکوم است؟

این نکته را هم باید به خاطر داشت که برزین از مشایی حمایت نکرده بلکه تنها نظر خود را در باره او بیان کرده است و چه بسا اگر نظری غیر از این داشت با کمال جسارت و به همین وضوحی که از او دیدیم، بیان می نمود.

این مطلب را باور دارم زیرا برزین را از نزدیک می شناسم و بارها شاهد صراحت پندار، گفتار و کردار او بوده ام.

چه خوب است وقتی که انسان به چیزی اعتقاد دارد و سپس بدون ملاحظات رایج آن را بیان می کند و از عواقب بد احتمالی آن هراسی به دل راه نمی دهد.

زیبایی اخلاق انسانی هم در اینگونه مواقع نمود می یابد و ارزشها را به رخ کسانی می کشد که جوامع بشری را فاقد صفات نیکو می دانند.

برزین آنگاه به نقش بی بدیل مقام معظم رهبری در مسیر توسعه پایدار جامعه ایرانی اسلامی اشاره ای دقیق دارد:

" در واقع، عَلَم «نهضت تولید علم» را از حدود هفت هشت سال پیش مقام معظم رهبری بلند کردند و حالا پس از گذشت پنج شش سال، با اهتمام دولت‌های نهم و دهم، دستاورد‌های آن حاصل شده است. "

سطح، ارتفاع و عمق ارادت مشایی و همراهانش به ولایت در مجموعه پندارها، گفتارها و رفتارهایشان هویدا است و هیچ تردیدی نمی تواند در آن راه یابد چرا که عمل به فرامین رهبر جمهوری اسلامی ایران و تبیین مواضع روشنگرانه ایشان با روش های اجرایی از مشخصه های اصلی آنها به شمار می آید.

هر چند در سالهای اخیر عده ای سعی داشتند که این گروه را خارج از توجهات رهبری نظام قرار دهند اما آنچه در عمل اتفاق افتاد، همگرایی و هم افزایی زایدالوصفی بود که به دفعات، حادث گردید.

رفتارهای برخی از مخالفان مشایی در این برهه از زمان که همه دشمنان اسلام و ایران برای نابودی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از هیچ کوششی دست نمی کشند، زیبنده آنان نیست و تکرار موضعگیری های مخالف آنها شاید خوش خیالی براندازان نظام را تقویت کند و به آنها اینگونه تفهیم نماید که استمرار حرکات تفرقه افکنانه در میان مسئولان، می تواند برای آنان امیدبخش باشد. 

تسری این نگاه که ایران می تواند به معنای واقعی کلمه، ام القرای کشورهای اسلامی برای توسعه و پیشرفت سایر ملل و ممالک اسلامی نیز موثر واقع شود مطلب دیگری بود که مورد تاکید برزین قرار گرفت:

"اکنون نگاه امیدبخش و با نشاطی وجود دارد که بیان می‌کند ایران به‌عنوان ام‌القرای کشور‌های اسلامی باید بتواند در تمام زمینه‌ها پیشرفت کند و پایه‌های اهتزار پرچم ظهور را در این جهان ایجاد نماید. وقتی این نگاه باشد، آن را به تمام زمینه‌ها می‌توان تسری داد."

اهتزاز پرچم ظهور را باید چگونه معنا کرد؟

همه نیک می دانیم که انتظار برای ظهور منجی عالم در بسیاری از ادیان، مذاهب و حتی فرقه های غیر دینی بصورت اعتقاد و باور وجود دارد و تنها ما مسلمانان نیستیم که در انتظار ظهور امام زمان خود بسر می بریم.

همین موضوع  یعنی وجود شمار بالایی از انسانهای کره زمین که در انتظار ظهور منجی عالم بشریتند رسالت ما ایرانیان اسلامی را بیش از پیش سنگین تر کرده و ما را بر آن می دارد که برای زمینه سازی ظهور، به فراتر از ظرفیت های ملی بیندیشیم.

اندیشه و عمل در حوزه ظهور منجی و داشتن جدیت در زمینه سازی برای تعجیل در ظهور می تواند ابعاد وسیع تری به خود بگیرد و پیروان این باور را در راه اصلی قرار دهد و حتی، ادعاهای جعلی را از مستندات مربوط به ظهور، متمایز سازد.

 وجه تمایز منتظران واقعی از مدعیان دروغین، تلاش و کوششی است که برزین به آن اشاره مستقیم دارد و برای این منظور از نگاه امیدبخش و با نشاط به عنوان پایه های اهتزاز پرچم ظهور در جهان یاد می کند.

تعبیر زیبایی است.

امید و نشاط در سایه تلاش و کوشش مردم می تواند بوجود آید و همین موضوع ظهور منجی را بشارت خواهد داد.

اهتزاز پرچم ظهور به معنای حقیقی و مجازی بطور توامان اشاره دارد و اگر قله های پیشرفت و توسعه توسط منتظران واقعی منجی موعود، فتح گردد، افق روشن پدیدار خواهد شد.

داشتن اندیشه ای نو در حوزه دینی پیش نیازهایی را مطرح می سازد که منتظران باید برای رفع آنها تلاش کنند و اگر این تلاش صورت نگیرد شاید خطرات راه بیش از حد تصور بروز یابد.

بیان عقاید و نظرات مشایی توسط برزین با عبارات مختصر صورت گرفت که با اندکی دقت می توان نکته های مهمی از بین آنها استخراج نمود:

"مشایی پدیده‌ای است که به عمق تاریخ نقب می‌زند؛ از نهضت سبز فاطمی آغاز و از نهضت سرخ حسینی عبور می‌کند و در نهضت سفید مهدوی می‌بالد و نگاهش را براساس فرهنگ انتظار که عمده‌ی شاخص‌های آن نفی باورهای غلط، روشنگری، نشاط‌بخشی و امید به فردای روشن است را در افق منظر نگاه مردمان پدیدار می‌سازد."

آنچه تا امروز فلسفه انتظار را با چالش های خطرناک مواجه ساخته، باورهای غلطی بوده که پیرامون این موضوع به مرور زمان شکل گرفته است و بانی آن نابخردانی بوده اند که همیشه سعی داشتند از راه های غیر منطقی ظهور منجی را اثبات کنند.

توجه به سبزی نهضت فاطمی، بعنوان سرآغاز نقبی که مشایی به عمق تاریخ می زند، عبور از نهضت سرخ حسینی و بالندگی در نهضت سفید مهدوی بر اساس فرهنگ انتظار، شاید همه مطالبی نباشد که برزین قصد داشت به آنها اشاره نماید اما زوایای پیدا و پنهان عقاید مشایی  را می توان به وضوح از نگاه یکی از یاران نزدیک او، تشخیص داد.

فردا روشن است چون منجی می آید  و چه خوب است که این ظهور در شرایطی باشد که متتظران او که خواهد آمد، در تلاش و کوششی وصف ناشدنی و همواره در سایه جوی از روشنگری، نشاط بخشی و امید به آینده در حال زیستن باشند.

این همان تراز نوین از روشنفکری دینی مشایی است که برزین به آن اعتقاد دارد و صادقانه آن را بیان نموده است.

امضاء: محفوظ