از بندر گناوه تا رامسر بخوابم

 

از بندر گناوه تا رامسر بخوابم

نگاهی به کتاب «قهوه قندپهلو» (گزیده شعر طنز امروز)/

زهرخندهایی از عصر مشروطه به این سو

خبرگزاری فارس: «قهوه قندپهلو»، طنزگفته‌هایی را در برمی‌گیرد که عموماً نگاه عمیق و منتقدانه‌ای به پدیده‌های اجتماعی دارند. می‌شود گفت، بخشی از برجسته‌ترین آثار طنز منظوم از مشروطه به این سو در این کتاب گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری فارس، «قهوه قندپهلو» یکی از کتاب‌های اخیر انتشارات سوره مهر است که برای نخستین بار در سال جاری به بازار نشر راه پیدا کرد تا شاعری جوان و طنزگو به نام امید مهدی‌نژاد، با گردآوری این کتاب، بیش از گذشته مورد توجه و نظر طنزپردازان و شاعران و سرایندگان این حوزه قرار بگیرد.
قهوه قندپهلو، همچنان که از نامش پیداست، زهرخندهایی است به ماجراهای گذشته و حال مردمان ایران زمین که این احوال در جریان‌ها و حادثه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بررسی شده است. گردآورنده این کتاب 624 صفحه‌ای تلاش می‌کند از هر نسل و جمعی، نماینده‌ای در این اثر حاضر باشد و مرادش از جمع‌آوری «گزیده شعر طنز امروز» ایران، گرد آوردن مجموعه‌ای از سروده‌هایی است که از مشروطه به این سو گفته و شنیده شده‌اند و بلکه در کتاب‌ها و بیاض‌های گوناگون به چاپ رسیده‌اند.

مهدی‌نژاد با یک بررسی یک ساله، اشعار و سروده‌های متعددی از طنزسرایان معاصر ایران کنار هم قرار داده است که جمع و جور کردن آثاری از 91 شاعر، ولو اینکه عیناً و تماماً در کتاب‌ها، مجلات، جزوات و نشریات روزانه و غیره چاپ شده باشد یا در وبلاگ‌ها و سایت‌های شخصی شاعران دیده شده باشد، کار بسیار نفسگیراست و پیگیری زیادی می‌طلبد. چرا که او، صرفاً به جمع‌آوری سروده‌های شعرای امروز منهای آثار گذشتگان یا گردآوری شعرهای قدما منهای کارهای امروزی همت نکرده، بلکه تمام این افراد را با دسته‌بندی ساده‌ بر مبنای «حروف الفبا» کنار هم چیده است تا مخاطب از خواندن سروده‌هایی از قریب به یکصد شاعر از مشاهیر امروز نظیر زنده‌یادان سیدحسن حسینی، عمران صلاحی و منوچهر احترامی گرفته تا نسیم شمال و رهی معیری و علی اکبر دهخدا، لذت ببرد و همه و همه را یکجا ببیند.
گردآورنده این مجموعه تلاش می‌کند آنها که طنزگویی و طنزپردازی اشتهار بیشتری دارند، سهم افزون‌تری هم در «قهوه قندپهلو» داشته باشند و در کنار این کار، تقلای فراوانی برای معرفی شاعرانی دارد که به طنز شناخته نشده‌اند و همواره از آنها کارهای جدی مورد خوانش مخاطب قرار گرفته است.

مهدی‌نژاد در این اثر به صراحت اعلام می‌کند که سروده‌هایی از شاعران طنزپرداز را به دلیل عبور از برخی خط قرمزها کنار گذاشته و خوانندگان نباید انتظار داشته باشند که اثری از این آثار در کتابش بیابند. او همچنین سعی کرده شعرهایی را گلچین و کنار سایر اشعار قرار دهد که مؤدب و اخلاقی هستند و از به‌کارگیری واژگان ناپسند، توهین‌آمیز و بی‌ادبانه در آنها خودداری شده است.
او در این اثر، وقایع مشروطه را مبنای انتخاب قدیمی‌ترین شعرها قرار داده است؛ چرا که عقیده دارد، حواشی این واقعه تاریخی در کشور ما از جمله حضور جدی مطبوعات در زندگی مردم، ورود شکسته ـ‌ بسته مفاهیم و تئوری‌های مدرن سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به فرهنگ و اجتماع ایران،‌ وقوع تحولات پی در پی حکومتی و اتفاقاتی از این دست، انعکاس فراوانی در شعر معاصر داشته و آن را تحت تأثیر خود قرار داده است.

همانطور که پیشتر گفته شد، امید مهدی‌نژاد ـ که خود برخاسته از نسل جدید شاعران طنزگوست ـ عنایت و توجه بیشتری به هنرمندان همسال خود داشته و کسانی چون مهدی استاداحمد یا علیرضا لبش را که البته مانند سعید بیابانکی یا ناصر فیض در زمانه ما نامدار نیستند، در این همنشینی افتخار داده است. و الحق که انتخاب‌های خوبی هم از اینها داشته است. چنانکه استاد احمد در شعر زیبای «خواب‌نامه» می‌گوید:
دست از طلب ندارم تا این قَدَر بخوابم
بگشای در به رویم تا پشت در بخوابم
در طول روز خوابم، مانند جوجه چرتی
آیا شود که یک شب مثل بشر بخوابم؟
گویند روی معشوق تا یک نظر حلال است
آن یک نظر حرامم، تا یک نظر بخوابم
هرکس به قصد کاری با کس رود به ویلا
اما مرا به ویلاتْ، یک شب ببر بخوابم
همواره وقت دیدار گل می‌خری برایم
یک بار هم عزیزم، بالش بخر بخوابم

این شعر بلند طنز ادامه می‌یابد تا اینکه شاعر به گره‌های زندگی امروز و کمبود خواب مردم زمانه ما اشاره می‌کند:
آنقدر در ترافیک خوابیده‌ام که دیگر
در راه می‌توانم مثل فنر بخوابم
از چهارراه سیروس تا مولوی ... که سهل است
از بندر گناوه تا رامسر بخوابم من در تلاش خوابم، هی بوق می‌زنی تو
بگذار یک دقیقه، ای بی‌پدر بخوابم
در سینما همیشه، وقتی که فیلم طنز است
ششصد نفر بخندند، من یک نفر بخوابم

استاد احمد شعرش را با این ابیات به پایان می‌برد:
هر دکتری که رفتم، جز وحشتم نیفزود
هفتاد و شش پرستار، رفتند وَر به خوابم
وقتی که نیمه شب یک شعر می‌نویسم
صدبار می‌روم تا روی اثر بخوابم
تا صبح می‌توانم در وصف خواب گفتن
نزدیک پنج صبح است، باید دگر بخوابم

این نمونه‌ای از آثار شاعران کم‌نام و نشان امروز عصر ما البته در میان عامه مردم بود؛ وگرنه متن کامل بسیاری از شعرهای آشنا و بارها خوانده شده مردم نیز در این مجموعه گردآوری شده که نام شاعرانی چون کیومرث صابری فومنی (گل‌آقا)، ابوالقاسم حالت، کیومرث منشی‌زاده، بهاءالدین خرمشاهی، حسین توفیق، محمدابراهیم باستانی پاریزی، محمدتقی بهار (ملک‌الشعرا) و ... را تداعی می‌کنند.
این مجموعه قطور، هرچند 9900 تومان قیمت دارد، اما به گمان من ارزش تهیه و نگهداری در کتابخانه شخصی علاقه‌مندان شعر و ادب فارسی به ویژه دوست‌داران طنزگفته‌های یکصد ساله اخیر کشورمان را دارد.
مهدی‌نژاد در جملاتی طنزآمیز پشت جلد کتاب می‌نویسد: «این مجموعه با خون دل فراوان فراهم آمده است. خواهشمند است از به تنهایی خواندن آن، دور ریخت آن، زیر پایه صندلی گذاشتن آن و سوسک کشتن با آن خودداری فرمایید!»

-----------------------------------------
یادداشت : حمید محمدی محمدی
-----------------------------------------
انتهای پیام/و/15