گذری برنظریه ی پرداخت نقدی یارانه ها از:مهندس مهدی حلاجیان

***  گذری برنظریه ی پرداخت نقدی یارانه ها  ***  از: مهندس مهدی حلاجیان  ***

مروری بر روند یارانه در کشور را از نظر گذراندید و در آن خواندیدکه : در هنگامه ی گرانی و تورم و در آستانه ی هجمه ی اثر روانی افزایش قیمت ها ؛ اعلام پرداخت نقدی یارانه ها در دستور کار دولتمردان قرار گرفته است ؛ تا شاید تحمل سختی ها ؛ کمی آسانتر شود. اکنون ارایه ی فرم های خود اظهاری و زمان پرکردن آن به پایان رسیده است. بدون آنکه نحوه ی پرداخت ؛ سقف پرداخت  و سرانجام فاصله ی زمانی پرداخت ها مشخص باشد. ***                                    حذف تدریجی یارانه ها در دولت سازندگی  ؛ هدفمند کردن یارانه ها در دولت اصلاحات  و سرانجام طرح تحول اقتصادی در دولت عدالت گستر و مهرورز  نام های آشنای مردم در تمرین مرارت و سختی بیشتر و گران شدن مایحتاج عمومی است.  چندی است که پرداخت نقدی یارانه ها با اسم جدید « طرح تحول اقتصادی » در رسانه ها و از کلام مسولین در بین مردم امری عادی و پیش پا افتاده فرض شده است. طرحی که قرار است وضعیت اقتتصادی دهک های پائین جامعه یا همان مردم مستضعف سابق را دگرگون نماید.  همه در تلاشند تا اثبات کنند که پرداخت نقدی یارانه ها به نفع دهک های جامعه است . آیا به راستی پرداخت نقدی یارانه ها برای افراد دهک پائین جامعه مناسب است ؟  آنچه که مسلم است طرح تحول اقتصادی مطرح شده دارای چندین سرفصل است ؛ اما با بزرگنمائی پرداخت نقدی یارانه ها ؛ موضوعی که  بیشتر به چشم آمده  پرداخت نقدی یارانه هاست.   به طور قطع و یقین کسی از پول بدش نیامده و نخواهد آمد . اما آنچه مردم را نگران کرده است ؛ سیر صعودی قیمت ها و افزایش طاقت فرسای تورم است. این ها عواملی است که گاهی دولتیان از آن به عنوان اثر روانی موثر بر افزایش قیمت ها و تورم نام می برند ؛ غافل از آن که مردم اثرات تورمی و گرانی را با پوست و گوشت خود لمس می کنند.  در اینکه باید یارانه ها بطور تدریجی حذف ؛ هدفمند و تحول اقتصادی صورت پذیرد همه ی جناح های سیاسی حاکم و غیرحاکم بر جامعه ی ایرانی بدان وقوف کامل داشته و بر آن پای می فشرند. اما برخی با تشویش و نگرانی و بعضی دیگر با اقتدار آن را دنبال می کنند.  کاری که زمزمه ی ساختاری تغییر در آن پس از پایان جنگ تحمیلی آغاز و اکنون به اوج خود رسیده است.  رئیس دولت نهم با جدیت به دنبال تحول اقتصادی است و اعلام نموده « حتی یک روز از ریاستش باقی مانده باشد» ؛ آن را به انجام می رساند.  کارشناسان مسائل اقتصادی از افزایش سرسام آور قیمت ها و تورم پس از آغاز طرح تحول اقتصادی مطالب مختلف و متغییری منتشر کرده اند .  رهبر معظم انقلاب موشکافانه اثرات مثبت و منفی طرح را در جملاتی کوتاه بیان کرده است ایشان طرح تحول اقتصادی را « کار بزرگ دولت نهم » نام گذاری کرده اند و با قابل قبول خواندن سرفصلهای این طرح عظیم افزودند: این کار بسیار مهم حتماً انجام شود اما در این روند باید از هرگونه شتابزدگی مطلقاً پرهیز کرد. ایشان خاطر نشان کردند اجرای خوب این طرح، قدم بزرگی در پیشرفت کشور است اما اجرای شتاب زده آن، خطرها و ضررهایی بدنبال می آورد بنابراین باید با بررسی چشم اندازها و پیامدها، و تدبیر کردن راههای جلوگیری یا کنترل تبعات منفی، این جراحی بزرگ را بسلامت انجام داد. ایشان در زمینه طرح تحول اقتصادی افزودند: اگر اجرای بخشی از این طرح تورم زاست باید برای جلوگیری از بروز این مسئله و یا کنترل تبعات منفی آن، چاره اندیشی کرد. حضرت آیت الله خامنه ای همچنین تلاش بیشتر برای کنترل تورم را بعنوان یکی از مشکلات مردم خواستار شدند و افزودند: البته تورم جهانی، خشکسالی و برخی عوامل دیگر در تورم موجود دخیلند اما عوامل دیگری نیز وجود دارد که دولت می تواند با کنترل آنها، تورم را کاهش دهد. رهبر انقلاب اسلامی توجه دولت به عوامل اجتناب پذیر در تورم را ضروری خواندند و افزودند: کاهش تورم باعث خواهد شد آثار خدمات بزرگ دولت نهم در زندگی مردم،‌ ملموس تر شود. در خصوص طرح تحول اقتصادی دولت ؛ در مورد این طرح دیدگاههای مختلفی وجود دارد اما باید مراقب بود اظهارنظرها موجب ابهام آفرینی و اضطراب آفرینی در جامعه نشود.  در همی حال محمدرضا فرزین سخنگوی کارگروه طرح تحول اقتصادی اعلام کرده است : هدفمندسازی یارانه‌ها به هیچ وجه به معنای حذف یارانه‌ها نیست، بلکه صرفاً تغییر روش در دادن یارانه‌های دولتی است. وی معنای نهایی «هدفمند کردن یارانه‌ها» دادن یارانه به کسانی دانست که واقعاً نیازمند آن هستند. او آغاز این طرح را در چهار فاز در دولت اعلام کرده و سرفصل هی فاز های عملیاتی طرح تحول اقتصادی را اینگونه برشمرد.  فاز نخست ، «شناسایی»  و در قالب توزیع و جمع‌آوری فرم‌های اطلاعات خانوار در حال پیگیری است.  فاز دوم ، «بررسی آثار» است که در این مرحله باید آثار هدفمند کردن یارانه‌ها بر هزینه خانوار، تولیدکنندگان و ... بررسی شود و به همین خاطر، در وزارتخانه‌های صنایع و کشاورزی، کارگروه‌هایی تشکیل شده که در حال سنجش تأثیرات اصلاح قیمت بر نظام تولیدی به تفکیک هر صنعت هستند. وی با اعلام آگاهی از تبعات منفی طرح تحول اقتصادی گفت : هنگامی که اصلاح قیمت صورت بگیرد، قدرت رقابت در بنگاه‌های اقتصادی دچار مشکل می‌شود و به همین دلیل، یکی از دغدغه‌های مهم  این است که چه روش‌هایی را برگزینیم تا کمترین مشکل را در این زمینه ببینم.  مسأله مهم دیگر درباره هدفمند کردن یارانه‌ها، این است که ما چگونه باید اصلاح قیمت‌ها را انجام دهیم و فازبندی آن باید چگونه باشد؟   آیا باید به طور مجزا و در مراحل مشخص انجام شود؟   به طور تدریجی انجام شود ؟  و یا باید آن را به طور ناگهانی اجرا کرد؟   چه سطح قیمتی را باید مبنای اصلاح قیمت‌ها قرار داد؟   به قیمت حوزه خلیج فارس یا قیمت‌های جهانی؟  البته او اظهار امیدواری کرد که این موارد در یکی از کارگروه‌های تحول اقتصادی در حال پیگیری است. از سوی دیگر سید شمس الدین حسینی وزیر امور اقتصادی و دارایی تعیین میزان یارانه پرداختی را طبق طرح تحول اقتصادی و پس از جمع آوری کامل آمار میدانی مرکز آمار ایران وپردازش آن میسر دانست . وی با اطمینان اعلام کرد که این یارانه از نیمه دوم سال آینده پرداخت می شود. وی نظر محققان و مدیران کشور را مبنای طرح عنوان کرد و افزود ادامه شیوه فعلی پرداخت یارانه  نامناسب است و در وضع کنونی ، یارانه ها بر اساس میزان مصرف و توان مالی افراد پرداخت می شود و با هدفمند شدن یارانه ها، جریان معکوس می شود و طبقات پایین جامعه بیش از طبقات بالا از یارانه ها برخوردار می شوند که مزایای دیگری هم دارد. البته ایشان مزایای دیگر را نام نبرد. وی توزیع عادلانه تر منابع کشور، واقعی تر شدن قیمت ها و واقعی تر شدن رفتارها  را از مزایای هدفمند کردن یارانه ها دانست و در لفافه پیرامون اثرات منفی طرح گفت در هدفمند کردن یارانه ها اصلاح قیمت ها امری اجتناب ناپذیر است و باید مجموع سیاست ها به گونه ای اتخاذ شود که افزایش قیمت ها در مرحله ای توقف یابد.   آنسوتر محمد رضا باهنر به طرح تحول اقتصادی دولت نهم اشاره کرد و گفت: آرزوی تمام دولت‌‌ها هدفمندکردن یارانه‌‌ها بود که کار مهم، لا‌زم، خطیر و حساسی است و به سادگی نمی‌‌توان به سمت آن رفت. و با تبشیر تشکیل کمیسیون ویژه‌‌ای  برای بررسی این طرح در مجلس انذار ی به دولتیان داد و تاکید کرد: اگر دولت بدون اطلا‌ع مجلس، وارد اجرای این طرح شود دخالت می‌‌کنیم و ترمز دستی دولت را می‌‌کشیم زیرا زمانی این طرح اجرایی می‌‌شود که تفاهمی بین مجلس و دولت ایجاد شود.  اعلام پرداخت نقدی یارانه ها در نیمه ی دوم سال آینده توسط وزیر اقتصاد و تاکید رئیس جمهور بر آغاز طرح تحول اقتصادی در زمان ریاست جمهوری خود  ؛ که دور اول آن در تیرماه سال آینده به پایان می پذیرد بطور خوشبینانه وجود حداقلی خلا چند ماهه ؛ اگر آغاز طرح را در واپسین روز دور اول ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بدانیم ؛ رقم خواهد زد.  این نکته را هم باید افزود که مقام معظم رهبری برفقدان شتابزدگی تاکید داشته و اثرات مخرب تورمی آن را از نظر دور نداشته و تاکید کرده اند که برای مهار آن باید برنامه ریزی شود.  کلمات کلیدی بیانات رهبر معظم انقلاب در جمله ی زیر خلاصه شده است :  «  اجرای خوب این طرح، قدم بزرگی در پیشرفت کشور است   اما اجرای شتاب زده آن، خطرها و ضررهایی بدنبال می آورد   بنابراین باید با بررسی چشم اندازها  و پیامدها،   و تدبیر کردن راههای جلوگیری یا کنترل تبعات منفی،   این جراحی بزرگ را بسلامت انجام داد.  در مورد این طرح دیدگاههای مختلفی وجود دارد   اما باید مراقب بود اظهارنظرها موجب ابهام آفرینی و اضطراب آفرینی در جامعه نشود. »  حرکت اجتناب ناپذیر نقدی کردن یارانه ها و طرح تحول اقتصادی موضوعی است که همه ی جامعه با آن درگیرند. با آنکه وزیر اقتصاد شروع پرداخت نقدی یارانه ها را نیمه ی دوم سال آینده اعلام کرده است اما هنوز در خصوص میزان آن ؛ نحوه ی پرداخت و فاصله ی زمانی پرداخت صحبتی نشده است.  پائیز در راه است و زمزمه های بهار مجدد افزایش قیمت ها. براستی سرانجام کار چه خواهد بود ؟